 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
| Informator historyczny miasta i parafii Olesno Śl.Andrzej Pawlik | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Proboszczowie / administratorowie:
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bractwa i stowarzyszenia: b. różańcowe (zał. w XVI w.), b. szkaplerzowe (utw. w 1672), b. św. Anny (utw.w. I poł. XVI w.), b. biczowników (zlikwidowane w 1786), b. pogrzebowe (utw. 1686), b. św. Michała (zlikwidowane przed 1939), stow. św. Rity (utw. 1726), stow. św. Bonifacego (do 1944), stow. św. Wincentego de Paulo (do 1944), stow. Dzieciątka Jezus (do 1945), stow. św. Jadwigi (do ok. 1945), stow. Wiecznej Adoracji (do ok. 1970), stow. św. Boromeusza (do ok. 1940). <<<powrót | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kościoły: 1. p.w. św. Michała Archanioła, przed 1226 kaplica p.w. św. Walentego (?), 1226 kościół grodowy p.w. św. Michała, od I poł. XIII w. parafialny, od 1373 murowany fundacji księcia opolskiego Władysława II, 1578 spalony i odbudowany, 1624 spalony i odbudowany, 1642 ponownie spalony, 1651 – 52 odbudowany z kaplicą pd. i kryptą, 1657 nowe sklepienie, 1663 dobudowano kaplicę pn. z kryptą fundatorów i dobrodziejów, 1677 dobudowano niszę ogrojcową, 1722 ponownie spalony, 1723 odbudowany, 1745 spalona część wnętrz i wyposażenia, 1753 odnowiony i upiększony, 1787 odnowiony, w 1822 rozebrano starą wieżę (wys. ok. 63 m, powód – rysy na ścianach), w 1856 zbudowano nową (budowniczy Franciszek Hanke), kościół parafialny do 1935, odnowiony 1896 – 97, 1953 – 54 i począwszy od 1994. 2. p.w. św. Anny, pierwotnie kaplica fundacji mieszczańskiej z 1444 związana z podaniem o cudownym ocaleniu, 1517 powiększona i przebudowana w drewniany kościół, 1619 od strony pd. dobudowana została murowana kaplica, którą rozebrano w 1669, część centralna (tzw. róża) zbudowana 1669 – 70 przez gliwickiego cieślę Marcina Sempka, 1707 dobudowana zakrystia, odnowiony 1696 – 97, 1699, 1873, 1904, 1958 – 59 i 1992; murowana neogotycka kapliczka ufundowana przez barona von Reiswitza; 3. p.w. „Bożego Ciała“, poprawna nazwa Ciała Chrystusowego (Corporis Christi), zbudowany między 1458 a 1476 z fundacji mieszczańskiej jako protest przeciwko nadmiernie wystawnemu trybowi życia tutejszych augustianów, pierwotnie z altarią p.w. św. apostołów Filipa i Jakuba oraz św. Doroty dziewicy i męczennicy (rozebraną w 1859), w 1486 kościół wraz z altarią podporządkowany został oleskim augustianom, 1624 spalony, 1635 odbudowany, 1642 spalony, 1645 odbudowany (ponownie drewniany), 1910 przeniesiony do Gronowic; obecny murowany neobarokowy zbudowany w l. 1910 – 13 według planu Gustava Schmidta przez Thomasa Skaletza i Johanna Grebensteina, konsekrowany przez kardynała Jerzego Koppa w 1913, od 1935 kościół parafialny, remonty 1963 – 64 i od 1985; 4. p.w. św. Rocha, drewniany z 1710, fundacji mieszczańskiej jako wotum dziękczynno – błagalne po wygaśnięciu epidemii dżumy (1708); odnowiony 1878, 1960 i 1997 – 98.<<<powrót | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Plebania: pierwotnie były zamek myśliwski księcia Henryka Brodatego z ok. 1208 (położony na wsch. od kościoła p.w. św. Michała), 1374 – 5 przebudowany i poszerzony, 1642 spalony, w 1651 prowizorycznie odbudowany, 1659 rozebrany, w l. 1659 – 60 wybudowano nowy częściowo murowany budynek zakonny, 1722 – 3 oraz 1745 – 46 odnowiony, rozebrany 1826; nową całkowicie murowaną plebanię zbudowano po przeciwnej (zach.) stronie kościoła w 1810, odnowiono ją w 1896, 1945 spalona, odbudowana 1955 – 7, odnowiona 1959 i 1984 – 85. <<<powrót | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Żydzi: już przed 1226 wędrowni kupcy i handlarze przemierzali ziemię oleską, XV – XVII w. kolejne osadnictwa i migracjie ludności żydowskiej, nasilenie osadnictwa po 1710, 1745 przymusowa emigracja, po 1750 ponowne osadnictwo, przed 1782 utworzony został Żydowski Urząd Tolerancyjny, pod koniec XVIII w. założona została zorganizowana gmina, począwszy od lat 40-tych XIX w. Żydzi zaczęli odgrywać dominującą rolę w mieście (gł. kupcy, lekarze, radcy prawni, właściciele domów, dzierżawcy szynków, gorzelni i destylowni), od 1933 rozpoczynają się prześladowania ludności żydowskiej, po 1934 przymusowa emigracja. <<<powrót | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Synagoga – drewniana, wybudowana w 1814 za miastem przez mistrza ciesielskiego Pantscha i mistrza murarskiego Antoniego Winklera, 1887 spalona, 1888 – 9 odbudowana murowana na Wielkim Przedmieściu, spalona 1938;<<<powrót | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Liczba ludności żydowskiej w mieście:1708: 32; 1782: 150; 1787: 112; 1812 : 40; 1832: 213; 1840: 285; 1861: 307; 1880: 242; 1900: 236; 1925: 102; 1933: 112; 1938: 58.<<<powrót | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ewangelicy: do XVIII w. reprezentowani nielicznie, ok. 1742 utworzony został zbór miasta Olesna, administracyjnie podlegający parafii kluczborskiej, w 1793 otwarto szkołę ewangelicką, w l. 1787 – 1847 zbór oleski podlegał parafii w Biskupicach, w 1845 odprawione zostało pierwsze nabożeństwo ew. w mieście, 1845 utworzono komitet budowy kościoła, od 1847 do 1853 regularne (raz w miesiącu) nabożeństwa w kościele katolickim p.w. Ciała Chrystusowego, w 1847 utworzona została samodzielna parafia ewangelicka w Oleśnie, w l. 1912 – 13 zbudowano dom parafialny, w 1945 parafia oleska włączona została do parafii Lasowice Wielkie. <<<powrót | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kościół ew. p.w. Krzyża Chrystusowego, murowany, zbudowany w l. 1851 – 53 przez mistrza murarskiego Franciszka Hanke i mistrza ciesielskiego Barticha, odnowiony 1937 i 1979 – 81;<<<powrót | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Duszpasterze parafii ewangelickiej:
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Liczba ewangelików w mieście: 1720: 28; 1828: 315; 1832: 295; 1840: 324; 1861: 412; 1866: 405; 1880: 456; 1900: 708; 1907: 619; 1912: 713; 1925: 645; 1933: 696; 1972: 147; 1983: 121; 1991: 79.<<<powrót | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||